نام علمي : Satureia hortensis
نام عمومي : Savory
نام انگليسي : Garden savory , Savory
نام عربي : Nadgh
نام فرانسوي : Sarriette
نام آلماني : Bohnenkrut
نام خانواده : Labiatae ( خانواده نعنا )
گياه شناسي :
مرزه ، گياهي است علفي ،يک ساله و داراي ساقه هاي منشعب به طول تا 30 سانتي متر ، رنگ گياه سبز کدر مي باشد که با همين مشخصه با ديگر گونه ها متفاوت است . ساقه مرزه داراي گره هايي است که از همين گره ها ساقه هاي ديگر منشعب مي شوند و اين ساقه ها نيزبه نوبه ي خود داراي انشعاباتي جديد مي گردند ، به همين دليل بوته گياه به صورت پرشاخه و پرپشت به نظر مي رسد .
برگ هاي گياه باريک ، دراز ، نوک تيز ، نرم و پوشيده از تارهاي کوتاه است که مات و کدر به نظر مي رسند . برگ هاي مرزه همچنين داراي يک رگبرگ و غده هاي حاوي اسانس است . گل هاي آن نيز کوچک و به رنگ سفيد ، سفيد مايل به گلي يا گلي رنگ است که در فصل تابستان ظاهر مي شوند . اين گل ها به صورت ضخيم و در طول ساقه قرار گرفته اند . مرزه به دو صورت خودرو و کشت شده وجود دارد . انتشار آن در اروپا به ويژه فرانسه ، سيبري ، جنوب و غرب آسيا و از جمله ايران است . محل رويش مرزه در ايران شامل شمال غرب ، تبريز ، خوي ، ارسباران و قسمت هاي مختلفي از خراسان است . پرورش اين گياه به عنوان سبزي خوراکي بوده و استفاده خشک آن در ادويه جات در نقاط مختلف ايران رايج است .
ترکيبات مهم :
مرزه تابستاني ( برگ خشک ) حاوي حدود يک درصد اسانس مي باشد که شامل اجسامي از جمله کارواکرول ، تيمول ، بتاپي نن ، پاراسيمن ، ليمونن و کامفن است . ترکيبات ديگر آن شامل ويتامين ها و مواد معدني مختلف است . ترکيبات مرزه بسته به شرايط آب و هواي ناحيه رويش ممکن است متفاوت باشد .
خواص مهم :
مرزه به علت داشتن ترکيبات فنلي در اسانس و ترکيبات تانني در برگ ، داراي خاصيت قارچ ، ضد ميکروب ، ضد اسپاسم و ضد اسهال مي باشد .
همچنين مرزه داراي خاصيت ضد ادرارآوري بوده و در اروپا از قديم به عنوان ضد تشنگي زياد به خصوص در افراد مبتلا به مرض قند مورد استفاده بوده است . اين اثر را به دليل وجود جسم کارواکرول در اسانس آن مي دانند .
ميزان و طريقه مصرف :
به غير از مصرف به صورت سبزي تازه ، مي توان بر روي 1/5 گرم از خشک و خرد شده آن يک استکان آب جوش ريخته و 20 دقيقه براي دم کشيدن آن صبر کرد ؛ بهتر است درب ظرف بسته باشد ، سپس صاف کرده و ميل شود .
ميزان مصرف تا 3 قاشق چايخوري گياه خشک در روز مي باشد . در بعضي از کشورها تنتور مرزه وجود دارد . مصرف تنتور آن نيم تا يک قاشق چايخوري 1 تا 3 بار در روز
مي باشد .
سميت :
مرزه براي انسان سميت ندارد . با اين حال مصرف بيش از اندازه ممکن است التهاباتي در مخاط ايجاد کند . در بعضي از حيوانات مانند موش ممکن است باعث التهاباتي شود .
مهمترين اثرات گزارش شده مرزه :
ضد درد ، ضد آرتريت ، ضد باکتري ، ضد سرطان ، ضد ترشح ادرار ، ضد ويروس تبخال ، ضد التهاب ، ضد کرم ، ضد اکسيدان ، ضد عفوني کننده ، ضد قارچ ، ضد اسپاسم ، معرق ، هضم کننده غذا ، ادرار آور ، خلط آور ، مسهل ، مسکن ، محرک و مقوي معده .
نکات قابل توجه :
1 ـ مرزه به صورت هاي تازه ، خشک و مخلوط در ادويه جات ، داراي مصرف بالايي در جهان است .
2 ـ خواص مرزه خشک و يا در ادويه جات ، مشابه نوع تازه آن است و در غذاهاي پختني و بر اثر حرارت مقدار کمي از اسانس آن کاسته مي شود ؛ از اين رو تا حد زيادي خواص ذکر شده را همچنان در خود نگه دارد .
3 ـ به خاطر وجود اجسام فنلي از جمله تيمول و کارواکرول در اسانس آن ، مصرف مقدار زياد آن توصيه نمي شود ؛ چرا که ممکن است باعث التهابات جداره ي روده و معده گردد .
منبع:دنياي تغذيه شماره ي 87
حجم: ۳۵۰ MB
clash or boom beach